Historia - part 3

Historia geologiczna

Historia powstawania Tatr jest długa i złożona. Wyniesione zostały w okresie trzeciorzędowym, podczas ruchów górotwórczych alpejskich (w tym samym czasie powstały też inne masywy jak: Alpy, Pireneje, Apeniny, całe Karpaty, Kaukaz, Himalaje) co wcale nie oznacza, że to jest ich początek, za który raczej powinno się uważać okres powstawania skał z których są obecnie zbudowane np. skały metamorficzne - 400 mln lat temu. Co ciekawe duża część późniejszych skał osadowych, tworzących obecnie tatrzańskie regle, powstały zupełnie w innym rejonie i zostały nasunięte w postaci płaszczowin na skały powstałe na miejscu.
Ogromne znaczenie dla dzisiejszego wyglądu Tatr miała epoka lodowcowa, podczas której lodowce ukształtowały doliny tatrzańskie, a po ich stopnieniu moreny oraz kotły polodowcowe pozwoliły do powstania wielu jezior.

Początki osadnictwa

Spisz jest krainą leżącą na terenie dzisiejszej Słowacji na wschód od Tatr Wysokich. Zgodnie z ostatnimi badaniami obszary te były stale zasiedlone od mniej więcej 5000 lat.

W rejonie Spiskiego Czwartku na Słowacji (na pd-wsch. od Popradu) odkopano ślady osad z epoki neolitu (czyli kamienia gładzonego) oraz epok późniejszych środkowego brązu, ery halsztackiej i czasów Wielkiej Morawy. W okolicach Mysiej Górki odkryto osadę o charakterze miasteczka otoczoną murami z roku 1550 p.n.e.! czyli z czasów kultury otomańskiej z wyraźnymi wpływami kultury śródziemnomorskiej. Miasteczko to posaiadao nawet swój własny akropol.
Same Tatry przez długi czas były ziemią niczyją. W wiekach XI i XII n.e. znaczny ich obszar był pokryty gęstą puszczą, która stanowiła naturalną granicę między Polską i Węgrami. Granice obu krajów dochodziły do jej skraju, więc z czasem władcy zaczęli myśleć o powiększeniu swoich terytoriów. Węgrzy byli w tej kwestii dalej zaawansowani niż Polacy i już w XII w. Tamtejsi władcy nadawali nie zamieszkałe lub słabo zamieszkałe obszary magnatom, instytucjom kościelnym i miastom, promując w ten sposób osadnictwo na tych terenach.Efektem tego było opanowanie lesistego pasa granicznego u stóp Tatr w zasiedlonej już wcześniej, bo w X w. Kotlinie Spiskiej.
Ponieważ miejscowy czynnik ludzki nie był zbyt liczny i kolonizacja postępowała bardzo wolno, należało go zasilić osadnikami z przeludnionej Flandrii. Ci z kolei okazali się niezbyt przydatni do pracy w terenach górskich i podgórskich i ich rolę przejęli osadnicy niemieccy z Saksonii, potem z Polski i ze Śląska.
W tym okresie do kolonizacji tego regionu znacznie przyczyniła się rodzina Berzeviczych, wywodząca się od proboszcza spiskiego Adolfa. Po otrzymaniu nadań króla węgierskiego Andrzeja II z 1209 r. skolonizowała ona przy pomocy osadników saskich obszar północnej Doliny Spiskiej. Później osadnictwo postępowało wieku XIV i XV na obszarze Magury Spiskiej. Skolonizowane zostały jej północne i północno-zachodnie obszary aż po Dunajec i Białkę.

Zakopane - historia miasta

Pierwotnie Kotlina Zakopiańska porośnięta była lasami. Nazwa miasta, która jest prawdopodobnie konsekwencją tego faktu iż- wywodzi się ona od terminu "zakopane", oznaczającego teren wykarczowany pod polanę.
Jako pierwsze pojawiły się tu sezonowe osady pasterskie, które przekształciły się w wieś w drugiej połowie XIV wieku. Początkowo była własnością króla a w 1772 roku została zagarnięta przez cesarsko-królewski skarb austriacki, który z kolei sprzedał ją wraz z częścią Tatr rodzinie Homolacsów w 1824 roku. Za ich panowania

rozwijały się właściwie tylko Kuźnice, za sparawą znajdującego się tam zakładu metalurgicznego. Turystyczną wegetację miasta przerwało powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego w roku 1873. Jego współzałożycielem był Tytus Chałubiński- lekarz, przyrodnik i pionier taternictwa, aktywnie promujący Zakopane. Trzy lata póżniej miejscowość uzyskała statut uzdrowiska. Kiedy w 1889r nabył ją Władysław Zamoyski, posiadała juz ponad 3000 mieszkańców. Dalszy rozwój miasteczka stał się możliwy dzięki wybudowaniu drogi do Nowego Targu oraz doprowadzeniem lini kolejowej z Chabówki. Łatwiejsza dostępność Zakopanego zaoowocowała wyraźnym wzrostem liczby gości. Na początku XX wieku powstało wiele sanatoriów i pensjonatów. Przybywał tu świat artystyczny z całej Polski, między innymi Stanisław Witkiewicz. Wprowadził on pojęcie "stylu zakopiańskiego", który szczególnie przyjął się w budownictwie willowym i do dziś jest znakiem firmowym Podhala. Dynamiczny rozwój Zakopanego trwał nieprzerwanie również w latach międzywojennych. Zbudowano skocznię pod Krokwią i dwukrotnie (1929r i 1939r) odbyły się tu Narciarskie Mistrzostwa Świata FIS. W 1933 roku Zakopane otrzymało prawa miejskie. W latach okupacji w hotelu Palace mieściła się placówka gestapo, skąd kierowano akcją "Goralenvolk", mającej na celu pozyskanie górali.
W roku 1955 Rząd uchwalił ustawę dot. rozwoju miasta pod kątem turystyki, rekreacji i sportu. Przyniosła ona korzystne zmiany i inwestycje- powstał dworzec PKS, Dom Turysty, Ośrdek Szkolenia Sportowego pod Krokwią (przebudowano również samą skocznie skocznię) a poczta otrzymała nowy pawilon.
Dziś Zakopane jest najważniejszym polskim ośrodkiem sportów i turystyki górskiej.